ΣΕΝΑΡΙΑ ΔΡΑΧΜΗΣ

                                                              Του Δημοσθένη Συρμή

Το άρθρο αυτό, ανανεωμένη έκδοση παλαιότερου, το αφιερώνω στους Έλληνες βουλευτές για να μάθουν μερικά πράγματα περί «δραχμής» ώστε να ξέρουν τι λένε και κυρίως τι κάνουνε.

Μετά τις παταγώδεις προσπάθειες των πολιτικών αρχηγών, να σχηματίσουν κυβέρνηση, έστω και Εθνικής Σωτηρίας, και την εξαγγελία των νέων εκλογών, σύμπασα η γη μιλάει πια με σιγουριά για το πισωγύρισμα στη Δραχμή.   

Σχεδόν όλα τα οικονομικά ΜΜΕ, πανεπιστήμια και τραπεζιτικοί οργανισμοί, εξετάζουν το σενάριο της Δραχμής ενώ οικονομολόγοι παγκόσμιου κύρους βλέπουν το σενάριο «επιστροφή στη Δραχμή» ως πολύ πιθανό. Ένας νέος «οικονομικός» όρος κυκλοφορεί στα διεθνή οικονομικά φόρουμ: GREXIT που σημαίνει έξοδος της Ελλάδας από το Ευρώ. 

 Ήδη ο μεγάλος χρηματοπιστωτικός οίκος U.B.S. στην Ελβετία, έχει συντάξει εμπεριστατωμένες μελέτες και μάλιστα προβλέπει ακόμα και στρατιωτική επέμβαση. 

Η Independent υποστηρίζει ότι η νέα κυβέρνηση θα συγκροτηθεί από αντιμνημονιακές δυνάμεις και κατά συνέπεια θα απορρίψει το Μνημόνιο και προβλέπει 5 βήματα.

1.    Η κυβέρνηση απορρίπτει το μνημόνιο, δεν προχωράει σε απολύσεις δεν περικόπτει μισθούς και συντάξεις, δεν αυξάνει τους φόρους. 

2.    Η τρόικα οργισμένη δεν θα επιτρέψει την καταβολή της νέας δόσης ύψους 31 δισ. Ευρώ στην Ελλάδα έως τα τέλη Ιουνίου.

3.    Χωρίς την καταβολή της δόσης, τον Ιούλιο η Αθήνα δεν θα έχει ταμειακά διαθέσιμα. Δεν θα καταβάλλονται μισθοί και συντάξεις.

4.    Τον Αύγουστο η Ελλάδα θα κηρύξει στάση πληρωμών και οι Ελληνικές Τράπεζες θα καταρρεύσουν.

5.    Η κυβέρνηση θα ανακοινώσει την άμεση μετατροπή των καταθέσεων σε δραχμές. Οι πολίτες τότε επιχειρούν να βγάλουν τα χρήματά τους σε Ευρώ στο εξωτερικό και εμποδίζονται.

(Προσωπικά θεωρώ το παραπάνω σενάριο ως απίθανο). Συνεχίζω:

Το Reuters υποστηρίζει σε δημοσίευμά του, ότι οι τράπεζες στο εξωτερικό ετοιμάζονται σιωπηρά για την έναρξη διαπραγμάτευσης στο νέο Ελληνικό νόμισμα.

Το CNN αναρωτιέται «Γιατί να μην αφήσουμε την Ελλάδα να βουλιάξει; η Ελλάδα είναι ο άρρωστος της Ευρώπης και οι λαοί άλλων Ευρωπαϊκών δημοκρατιών αναρωτιούνται αν αξίζει να σωθεί με περισσότερα δισεκατομμύρια από τα χρήματά τους». Σημειώνει δε ότι η χώρα μας θεωρείται πλέον περιφερειακή: «Δεν έχει αποθέματα πετρελαίου και βασίζεται στη γεωργία και στον τουρισμό ... Αντιστοιχεί μόλις στο 5% της οικονομικής παραγωγής της ΕΕ».

Ο Economist, κυκλοφόρησε με εξώφυλλο στο οποίο η Ελλάδα αποκαλείται «Αχίλλειος πτέρνα της Ευρώπης». Δίνει πιθανότητες επιστροφής στη Δραχμή 90% και μεταξύ άλλων αναφέρει πως η εγκατάλειψη του Ευρώ θα προκαλούσε χάος και θα εξαφάνιζε τις καταθέσεις.

Η Γαλλική Le Monde κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο τίτλο «Ελληνική θύελλα στην Ευρώπη». Σύμφωνα με την εφημερίδα, «το Ελληνικό δηλητήριο παραλύει την Ευρώπη».

Ο αμερικανός νομπελίστας Οικονομολόγος, Paul Krugman με άρθρο του στην εφημερίδα «New York Times», προβλέπει την έξοδο της Ελλάδας από το Ευρώ πιθανόν μέσα στον επόμενο μήνα. Ο Κρούγκμαν  περιγράφει το εφιαλτικό σενάριο για τη χώρας μας καθώς  και το «Τέλος» του ενιαίου νομίσματος. Συγκεκριμένα, προβλέπει ότι η έξοδος της Ελλάδας από το Ευρώ θα γίνει πιθανότατα μέσα στον  Ιούνιο του 2012,  γεγονός που θα επιφέρει ντόμινο εξελίξεων σε Ιταλία και Ισπανία.

O Ελληνικής καταγωγής Γερμανός Ευρωβουλευτής Γιώργος Χατζημαρκάκης υποστήριξε ότι οι δανειστές μας θα μας διώξουν από την Ευρωζώνη τον Ιούλιο, αποκάλυψε δε ότι το σχέδιο των δανειστών της χώρας προβλέπει την διατήρηση της Ελλάδας στη ζώνη του Ευρώ μέχρι και τον Ιούλιο προκειμένου να μην καταρρεύσει η Ευρωζώνη, αφού τυχόν πτώχευση της Ελλάδας θα συμπαρασύρει κι άλλες χώρες.

Ήδη η Ευρωπαϊκή Τράπεζας Επενδύσεων έχει βάλει ρήτρα δραχμής στα δάνεια που συνάπτει με Ελληνικές επιχειρήσεις.

Το Ελληνικό τραπεζιτικό σύστημα βρίσκεται υπό κατάρρευση καθώς από τις 6 Μαΐου μέχρι σήμερα έχουν αποσυρθεί από τις τράπεζες 1.3 Δις. € και συνεχίζεται η απόσυρση παρά τις απεγνωσμένες διαφημίσεις των τραπεζών.

Εδώ αναρωτιέμαι τόσο ποιο ελεύθερη οικονομία έχει η Ευρώπη και κατά προέκταση η Ελλάδα και δεν μπορεί να παγώσει τη χρεοπιστωτική λειτουργία των τραπεζών για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα όπως έκανε ο υπουργός οικονομικών των ΗΠΑ, H. Paulson το 2008, όταν κόντεψε να τιναχθεί η οικονομία των ΗΠΑ με την υπόθεση Lehman;

    

Όλα αυτά ανησυχούν τον κόσμο που δεν μπορεί να φαντασθεί τι ακριβώς είναι η πτώχευση τι σημαίνει επάνοδος στη Δραχμή και το κυριότερο ποιες θα είναι οι συνέπειες για τον απλό λαό, ενός τέτοιου ενδεχομένου.

Ας δούμε λοιπόν τι ακριβώς είναι όλα αυτά με όσο πιο απλά λόγια μπορούμε.

          Όταν μία χώρα δεν παράγει τουλάχιστον ίσα με αυτά που καταναλώνει αναγκάζεται να δανείζεται από άλλες χώρες ή από ιδιώτες ή τις λεγόμενες «αγορές» ( http://dimos-syrmis.blogspot.com/2011/12/blog-post_19.html )

          Η χώρα που δανείζεται εκδίδει ομόλογα τα οποία αγοράζουν οι δανειστές και τα οποία πρέπει να πληρώνονται σε συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα φυσικά με τον τόκο. Όταν όμως η χώρα αδυνατεί να πληρώσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της δηλαδή τα ομόλογα που έχει εκδώσει, κηρύσσει στάση πληρωμών, δηλαδή χρεοκοπεί ή πτωχεύει (ταυτόσημες έννοιες)

Η πτώχευση κηρύσσεται μονομερώς, χωρίς δηλαδή την συγκατάθεση των δανειστών. Σπάνια όμως μια χώρα επιλέγει να μην πληρώσει τίποτα από το χρέος της γιατί οι συνέπειες θα είναι ανυπολόγιστες. Έτσι προσπαθεί να έλθει σε διαπραγματεύσεις με τους κατόχους ομολόγων (δανειστές) οι οποίοι προκειμένου να μην πάρουν καθόλου τα χρήματα τους δέχονται να χαρίσουν τόκους, μέρος του κεφαλαίου, («κούρεμα», hair cut) επιμήκυνση του χρόνου πληρωμής κλπ.  Αυτό ονομάζεται «επιλεκτική χρεοκοπία» ή «μερική χρεοκοπία» κλπ.

 Ζητάει δηλαδή από τους πιστωτές να της χαρίσουν μέρος των τόκων ή και του κεφαλαίου ή να επιμηκυνθεί ο χρόνος πληρωμής κλπ.

Ήδη η χώρα μας «κούρεψε» ένα πολύ μικρό μέρος του χρέους μόνο από τον ιδιωτικό τομέα (PSI - Private Sector Involvement ) δηλαδή από τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία και ιδιώτες επενδυτές. Το χρέος που «κουρεύτηκε» δεν ξεπερνά τα 27 δις € και όχι 120 δις που έλεγε η κυβέρνηση –τσίρκο Παπαδήμου και επαναλάμβαναν οι Σαμαράς και Βενιζέλος προεκλογικά κοροϊδεύοντας τον Ελληνικό λαό.    

Ωστόσο η χώρα δεν έχει χρεοκοπήσει ακόμα αφού δεν υπάρχουν «διαμαρτυρημένα ομόλογα». Βεβαίως συγκρατιέται από το μηχανισμό στήριξης (European Financial Stability Facility – EFSF) της Τρόικα (Διεθνές Νομισματικό Ταμείο – Ευρωπαϊκή Επιτροπή – Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα)

 Ήδη το ομόλογο των 435.000.000 € που έληγε στις 15 Μαΐου και το οποίο δεν είχε συμπεριληφθεί στο κούρεμα, πληρώθηκε. (Το ομόλογο αυτό γεννά πολλά ερωτήματα στα οποία η κυβέρνηση Παπαδήμου αρνήθηκε να απαντήσει:  γιατί δεν συμπεριλήφθηκε στο PSI;  σε ποιών τα χέρια βρίσκεται; πόσο είναι το αρχικό κεφάλαιο και πόσο οι τόκοι;)    

Πτώχευση ή επαναδιαπραγμάτευση του χρέους σημαίνει ότι οι δανειστές θα χάσουν αρκετά από τα χρήματα τους. Στην περίπτωση της Αργεντινής έχασαν σχεδόν το 75%. Αυτό συνεπάγεται τον πιστοληπτικό αποκλεισμό της χώρας. Δηλαδή η χώρα δεν θα μπορεί να δανείζεται από τις «αγορές» για αρκετά χρόνια μέχρι να ανακάμψει.

Με ένα τέτοιο ενδεχόμενο που τώρα είναι ante portas, είναι αμφίβολο αν θα αντέξει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ανεξέλεγκτη πτώχευση της Ελλάδας εντός Ευρωζώνης θα συμπαρέσυρε όχι μόνο τις αδύναμες οικονομίες της Ευρώπης, Πορτογαλία, Ιρλανδία κλπ. αλλά όλη την  του Ευρωζώνη και πιθανό να πυροδοτήσει παγκόσμια οικονομική κρίση.

        http://www.economist.com/blogs/dailychart/2010/12/europes_economies

Πηγαίνετε στον παραπάνω σύνδεσμο να δείτε αναλυτικά την δραματική οικονομική θέση της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.

Εννοείται ότι η πτώχευση ολική ή μερική συνεπάγεται και το πισωγύρισμα στη Δραχμή. 

Τι σημαίνει όμως επάνοδος στη Δραχμή; Ποιες θα είναι οι συνέπειες;

1.    Η χώρα θα κηρυχθεί σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και το εθνικό νομισματοκοπείο θα κόψει νέες Δραχμές. Το ποιο πιθανό είναι η νέα δραχμή να έχει την ίδια ισοτιμία με το Ευρώ ( 1 Δραχμή = 1 Ευρώ) για λόγους αποφυγής κερδοσκοπίας. 

2.    Οι καταθέσεις των Ελληνικών Τραπεζών (170 Δις περίπου) καθώς και τα αποθέματα σε Ευρώ, Δολάρια, Λίρες κλπ. της τράπεζας της Ελλάδας θα αποτελέσουν πλέον τα συναλλαγματικά αποθέματα της χώρας μας.

3.    Με αυτά τα συναλλαγματικά αποθέματα θα μπορούμε να προμηθευόμαστε από το εξωτερικό τα απολύτως αναγκαία αγαθά όπως καύσιμα, φάρμακα, νοσοκομειακά είδη, όπλα κλπ, μέχρι την ικανή ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής.

4.    Το σημαντικότερο είναι η υποτίμηση, που θα είναι αναγκαίο να γίνει τουλάχιστον κατά 50%. Αυτό σημαίνει ότι, το όποιο εναπομείναν (μετά το «κούρεμα») εξωτερικό χρέος θα διπλασιασθεί. Σημειώνουμε εδώ ότι το ενυπόθηκο (δηλαδή με υποθήκη μεγάλου μέρους της κρατικής περιουσίας) δάνειο της Τρόικας θα παραμείνει έτσι και αλλιώς.. Έτσι είναι πιθανό η αποπληρωμή του να καταστεί δύσκολη αν όχι αδύνατη.

5.    Η  «κυβέρνηση της δραχμής» θα τυπώσει χρήμα, για να πληρώσει μισθούς και συντάξεις. Αυτό πιθανόν να οδηγήσει σε αλλεπάλληλες υποτιμήσεις, ενδεχομένως και σε υπερπληθωρισμό (κατά το Τουρκικό παράδειγμα) εξανεμίζοντας τις καταθέσεις και συρρικνώνοντας την αγοραστική αξία μισθών και συντάξεων.

6.    Οι επενδυτές, από τους πιστωτές του κράτους μέχρι τους μικροκαταθέτες θα χάσουν σημαντικό μέρος των χρημάτων τους.

7.    Οι τράπεζες θα καταρρεύσουν, ή θα τεθούν υπό κρατικό έλεγχο γιατί θα υποχρεωθούν να αποσβέσουν τα ομόλογα του δημοσίου που κρατάνε και να αποπληρώσουν το Ευρωσύστημα. Πολλές από τις ξένες τράπεζες θα εξαφανισθούν και τα χρήματα των μικροκαταθετών θα χαθούν.

8.    Ο χρηματιστηριακός δείκτης θα κάνει βουτιά και θα αργήσει πολύ να επανορθωθεί.

9.    Οι καταθέτες θα προσπαθήσουν να αποσύρουν τις καταθέσεις τους χωρίς αποτέλεσμα, αφού για μεγάλο χρονικό διάστημα είτε δεν θα επιτρέπονται οι αναλήψεις ή θα είναι πολύ περιορισμένες. Κατά κανόνα όμως οι καταθέσεις δεν κινδυνεύουν και ιδιαίτερα στις κρατικές τράπεζες. 

10.           Οι κοινωνικές παροχές θα μειωθούν (υγεία, παιδεία κλπ) και το βιοτικό επίπεδο θα πέσει δραματικά.

11.           Αν η κυβέρνηση δεν χειρισθεί σωστά την επιστροφή στη Δραχμή θα δημιουργηθεί κοινωνική αναταραχή και δεν αποκλείεται η επέμβαση του στρατού. (σενάριο UBS)

12.           Και εδώ προβάλει το ερώτημα του Μακιαβέλι:  Qui bono?  (ποιος ωφελείται από αυτή την κατάσταση;) Μα οι «έξυπνοι» που κατόρθωσαν να βγάλουν (και εξακολουθούν) τα 70 Δις Ευρώ στο εξωτερικό λόγω βλακείας ή σκοπιμότητας του Βενιζέλου και της υπόλοιπης συμμορίας. Αυτοί λοιπόν θα εισβάλουν στην Ελλάδα ως νέοι κατακτητές! Έτσι κι’ αλλιώς αυτά τα λαμόγια ήταν που κυβερνούσαν πάντα. 

     Τελικά δεν υπάρχουν θετικά αποτελέσματα από την επάνοδο στη Δραχμή;

     Βεβαίως και υπάρχουν παρά τις αντιρρήσεις πληρωμένων από τους μεγαλοκεφαλαιούχους καναλάρχες, Ελλήνων οικονομολόγων που περιδιαβαίνουν τα παράθυρα της TV και τρομοκρατούν τον κόσμο :

1.    Το σημαντικότερο ίσως θα είναι ότι, κάτω από την ασφυκτική πίεση της ασυνήθιστης κατάστασης, και του σοκ που θα υπάρξει, γρήγορα θα αποκατασταθεί η συνοχή του κοινωνικού ιστού. Τα χαρακτηριστικά του Νεοέλληνα, υπερκατανάλωση, μεγαλομανία, επίδειξη, μειωμένη παραγωγικότητα, εγωιστική συμπεριφορά,  αναποτελεσματικότητα, διαφθορά, διαπλοκή, κλπ. θα εκλείψουν αναγκαστικά και θα συνειδητοποιήσουν οι νεοέλληνες ότι το ατομικό συμφέρον εντάσσεται στο συλλογικό και όχι το αντίθετο.

2.      Το κράτος θα μπορέσει να πάρει μέτρα που τώρα αδυνατεί, όντας μέλος της Ευρωζώνης. (π.χ. Κοπή χρήματος, τεχνητή αύξηση του πληθωρισμού, απαγόρευση εξαγωγής χρήματος, περιορισμός των εισαγωγών, κλπ)

3.        Η υποτιμημένη Δραχμή θα δημιουργήσει μια ψυχολογική συγκράτηση δαπανών, με άμεσο αποτέλεσμα την πτώση των τιμών και τη μείωση της αισχροκέρδειας που μέχρι τώρα καλά κρατεί. Βέβαια θα μειωθεί η εμπορική δραστηριότητα π.χ. …θα κλείσουν τα καταστήματα… μανικιούρ-πεντικιούρ, τα κουρεία σκύλων, θα κλείσουν τα μπουζουξίδικα και τα «μπαράκια»  

4.        Κάποιοι από τους φοροαποφεύγοντες πολυεθνικούς κολοσσούς θα κλείσουν, επειδή έχουν όριο τζίρου, αλλά και λόγο περιορισμού στην εξαγωγή συναλλάγματος, αφήνοντας περιθώρια σε μικρούς επιχειρηματίες.

5.       Το κράτος προκειμένου να παρουσιάσει πρωτογενή πλεονάσματα (προ τόκων) και ισοσκελισμένο προϋπολογισμό μεταξύ των άλλων, θα αναγκασθεί να περιορίσει τις εισαγωγές. Έτσι θα μειωθεί η κατανάλωση και οι νεοέλληνες θα συνηθίσουν πλέον στα …ολίγα!  (π.χ. ένα αυτοκίνητο ανά οικογένεια και όχι τρία, ο δεκάχρονος κανακάρης δεν θα έχει κινητό, κλπ κλπ)

6.       Επειδή θα απαγορεύονται οι εισαγωγές… σκόρδων από την Κίνα και σταφυλιών από τη Ν. Αφρική, κάποιοι θα ξαναγυρίσουν στα χωριά τους και στα χωράφια τους.

7.       Η κοινωνική αναταραχή που θα ακολουθήσει ίσως ξεκαθαρίσει μερικά από τα λαμόγια που κατασπατάλησαν τον πλούτο της χώρας όλα αυτά τα χρόνια.

8.       Η μείωση των μισθών (που ήδη έγινε) σε συνδυασμό με την πάταξη της γραφειοκρατίας που είναι αναγκαίο να γίνει, αλλά και η υποτίμηση του νέου νομίσματος θα δημιουργήσει ευνοϊκό κλήμα για ξένες επενδύσεις.

9.       Κερδισμένοι ίσως βγουν οι δανειολήπτες των οποίων τα δάνεια φυσικά δεν μηδενίζονται όμως οι υποχρεώσεις τους θα χάσουν αξία, ενώ λόγω οικονομικής αναταραχής και κρατικού ελέγχου μπορούν να προσδοκούν ευνοϊκές ρυθμίσεις.

10.   Θα αυξηθούν κάθετα οι εξαγωγές και θα δημιουργηθούν πρωτογενή πλεονάσματα σε λιγότερο από τρία χρόνια.

11.   Θα αυξηθεί ραγδαία ο εισαγόμενος τουρισμός που τώρα είναι    περιορισμένος λόγω ακριβού Ευρώ, υπό την προϋπόθεση βέβαια της εσωτερικής ειρήνης.

12.   Αν η κυβέρνηση χειρισθεί καλά την κατάσταση η χώρα θα μπει σε τροχιά ανάπτυξης στην αμέσως επόμενη τριετία. Βλέπε περίπτωση Ισλανδίας.

          Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι όλα τα παραπάνω είναι υποθετικά και εντάσσονται στην κλίμακα των πιθανοτήτων γιατί απλά δεν υπάρχει παράδειγμα εξόδου μιας χώρας από μια ζώνη σκληρού νομίσματος, ώστε να βγουν ασφαλή συμπεράσματα.

          Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγω εγώ προσωπικά είναι ότι και τα δύο σενάρια: Παραμονή στο Ευρώ με απεχθείς όρους ή πτώχευση και επιστροφή στη δραχμή, θα έχουν σχεδόν το ίδιο αποτέλεσμα για τον Ελληνικό λαό: το βιοτικό επίπεδο θα μειωθεί κατά 30-40% που σημαίνει εξαθλίωση για τους οικονομικά ασθενέστερους και για πολλά χρόνια.

          Και λέω σχεδόν γιατί πιστεύω ότι οι συνέπειες από την επιστροφή στη Δραχμή αφ’ ενός θα μπορούν να μην είναι τόσο μακροχρόνιες αν ακολουθηθεί μια σταθερή και συνεπής πολιτική (παράδειγμα Τουρκίας, Ισλανδίας κλπ) και αφ’ εταίρου από το σοκ ίσως αλλάξει ο χαρακτήρας του νεοέλληνα και αποκατασταθεί η συνοχή του κοινωνικού ιστού. Η επιστροφή στη Δραχμή είναι ο μόνος τρόπος για να συνειδητοποιήσουμε την πραγματική μας θέση στην παγκόσμια οικονομία και όχι την επίπλαστη την οποία δημιούργησαν και καλλιέργησαν οι πολιτικές ηγεσίες από το 1981 και μετά.

          Το μόνο ασφαλές συμπέρασμα είναι ότι η Grexit θα προκαλούσε αλυσιδωτή αντίδραση στα κράτη μέλη με ενδεχόμενο αποτέλεσμα την ολοκληρωτική κατάρρευση του Ευρώ. Αυτό το φοβούνται πολύ οι Ευρωσκεπτικιστές και θα προσπαθήσουν να το αποτρέψουν πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν περιθώρια επαναδιαπραγμάτευσης του μνημονίου 2 αλλά ας μη φαντασθούμε ότι μπορούμε να τους φτάσουμε και στα όρια, γιατί στο τέλος θα μας στείλουν στο διάολο.

          Τέλος θέλω να πιστεύω ότι αν η επαναδιαπραγμάτευση του χρέους και η επάνοδος στη Δραχμή είχε γίνει δυόμισι χρόνια πριν, τώρα η χώρα θα είχε μπει σε τροχιά ανάπτυξης. Οι πειραματισμοί της κυβέρνησης Παπανδρέου – Βενιζέλου όχι μόνο δεν απέδωσαν απολύτως τίποτα αλλά έφεραν τη χώρα στο χείλος του γκρεμού. Και έχει το θράσος ο κ Βενιζέλος να ξαναζητάει την ψήφο μας. Θα πάρει τα γνωστά μέρη!!

Τελικά δεν γνωρίζουμε τι θα γίνει αλλά ας ξυπνήσουμε επιτέλους από τον ύπνο του φραπέ και του κινητού και ας είμαστε προετοιμασμένοι για τα χειρότερα.